Daideo ar Ghearrliosta Ghradaim Leabhair Pháistí Éireann - Daideo - Áine Ní Ghlinn (Cois Life, 2014)

Tá Daideo le hÁine Ní Ghlinn curtha ar an ngearrliosta do Ghradaim Leabhair Pháistí Éireann (LPE) 2015 a fógraíodh le déanaí. 

Insíonn Daideo scéal faoi bhuachaill atá ar a theitheadh óna thuismitheoirí - agus seanduine atá ar a theitheadh óna pháistí. Castar ar a chéile iad ar an traein go Baile Átha Cliath. Éisteann siad le scéalta a cheile. Tuigeann siad a chéile. Cén toradh a bheidh ar an gcairdeas nua seo?

Bhí nuálaíocht ag roinnt leis an bhfoilseachán chomh maith sa mhéid is gurb é an chéad chlosleabhar Gaeilge a soláthríodh saor in aisce i modh digiteach.

Eagraíonn LPE na Gradaim gach bliain (faoin mbranda 'Bisto Awards' a bhídis tráth) le haitheantas a thabhairt don sárchleachtas i gcursaí leabhar don óige agus tá na gradaim ar na cinn is mór a bhfuil meas an phobail orthu in Éirinn agus thar lear. Foilsítear an gearrliosta i Márta agus bronntar na gradaim i mí an Mheithimh - bronntar sé ghradam ar leith. Seo thíos an gearrliosta:

Gearrliosta 2015

When Mr Dog Bites le Brian Conaghan

Apple and Rain le Sarah Crossan

Shh! We Have a Plan le Chris Haughton

Once Upon an Alphabet le Oliver Jeffers

The Apple Tart of Hope le Sarah Moore Fitzgerald

Daideo le Áine Ní Ghlinn

Only Ever Yours le Louise O’Neill

Haiku Más é do thoil é! le Gabriel Rosenstock, léaráidí le Brian Fitzgerald

Primperfect le Deirdre Sullivan

Beyond the Stars tiomsaithe ag Sarah Webb

 Daideo by Áine Ní Ghlinn has been named on the Shortlist for the 2015 Children's Books Ireland (CBI) which were recently announced. 

Daideo tells the story of a boy on the run from his parents - and of an old man on the run from his children. They meet on a Dublin-bound train, listen to each other's story, they understand each other. But how will this new friendship work out?

This publication was quite historic in that it was the first Irish-language audiobook given away frrely in digital format.

CBIE organise the awards each year (they were formerly known s the 'Bisto Awards') to recognise excelnce in children's books and the awards are among the most highly regarded by the general public in Ireland and abroad. The shortlist in published in March and the awards made in June - six separate awards are made. The shortlist is as follows:

Shortlist 2015

Ten Books have been shortlisted for the 2015 CBI Book of the Year Awards:

When Mr Dog Bites by Brian Conaghan

Apple and Rain by Sarah Crossan

Shh! We Have a Plan by Chris Haughton

Once Upon an Alphabet by Oliver Jeffers

The Apple Tart of Hope by Sarah Moore Fitzgerald

Daideo by Áine Ní Ghlinn

Only Ever Yours by Louise O’Neill

Haiku Más é do thoil é! by Gabriel Rosenstock illustrated by Brian Fitzgerald

Primperfect by Deirdre Sullivan

Beyond the Stars compiled by Sarah Webb

Foilsithe! Agus anois?

Aoi-bhlag Alex Hijmans

Getting your name in print means getting to grips with a writing life, Alex Hijmans writes in the last episode of his guest blog on creative writing.

Tá saothar leat i gcló. Comhghairdeachas! Fiú muna bhfuil ann ach dán nó gearrscéal amháin, tá an chéad chéim curtha agat – i súile an tsaoil mhóir – ar an gcosán creagach úd ar a dtugtar ‘saol an scríbhneora’.
‘I súile an tsaoil mhóir’ a deirim, toisc gur i bhfad siar, sular chuir tú peann ar pháipéar fiú amháin, a chuir tú an chéad chéim ar chosán na scríbhneoireachta i ndáirire: an nóiméad sin, fadó, gur thosaigh scéal ag coipeadh i d’aigne.
Ach, taitníodh sé linn nó ná taitníodh, mairimid i saol atá dírithe ar tháirgiúlacht. Gan d’ainm a bheith i gcló, dúch dubh ar pháipéar bán, in iris liteartha más gá ach ar chlúdach leabhair más féidir, is beag duine ach do mháthair a ghlacfaidh leat mar scríbhneoir.
Cé gurb é an chéad chló an chonstaic is casta ar chosán na scríbhneoireachta, ní ionann sin is a rá gur bóthar réidh an chuid eile den bhealach. I súile an tsaoil mhór, tá an cead tuillte agat scríbhneoir a thabhairt ort féin. Ach an fíorscríbhneoir thú? Beifear ag fíafraí díot cá mhéad cóip de do leabhair atá díolta. Más scríbhneoir Gaeilge thú, cuirfear ceist ort cén uair a mbeidh do shaothar i gcló i mBéarla. Cuirfidh do chuid freagraí díomá orthu siúd a chuir ceist.
Idir an dá linn, beidh ort aghaidh a thabhairt ar léirmheasanna. Céasadh a bheidh sa cháineadh is lú agus is múinte, fiú amháin. Is é sin le rá, má thugann leathanaigh na leabhar aird ar do shaothar ar chor ar bith. Tá a cuid dúshlán agus fadhbanna féin ag baint leis an léirmheastóireacht ar leabhair i nGaeilge; is í an mhoill mhór a bhíonn ar léirmheas an fhadhb is mó acu.
Is fearr i bhfad dul amach i measc an phobail tú féin chun poiblíocht a chothú do do shaothar. Tar éis dom dul ar cheithre chamchuairt timpeall na hÉireann do cheithre leabhar éagsúla, dar liom nach bhfuil rud ar bith chomh luachmhar don scríbhneoir agus teagmháil phearsanta a bheith aige lena chuid léitheoirí. Fiú muna mbíonn romhat, oíche Luain fhliuch i mBéal Feirste, ach deichniúr – sin deichniúr a tharraing an trioblóid orthu féin dul amach oíche Luain fhliuch i mBéal Feirste chun éisteacht le do scéalsa.
Oícheanta eile (agus ar eagla na míthuisceana, tharla a leithéid seo dom i mBéal Feirste freisin) beidh an teach lán agus beidh scuaine fhada léitheoirí ag iarraidh ort do shíniú a chur i do leabhar, atá díreach ceannaithe acu. Cúiteamh é an gliondar a bhíonn ar a n-aghaidh – agus an gliondar a chuireann sé sin ar m’aghaidhse – ar an trioblóid ar fad a bhaineann le leabhar a scríobh.
Iarrfar ort agallaimh a thabhairt. Iarrfar ort cuairt a thabhairt ar scoileanna agus ollscoileanna. Glac le gach cuireadh mar dheis chun do scéal a insint, cóip nó dhó de do leabhar a dhíol agus, cá bhfios, duine eile a spreagadh i mbun pinn.
Aisteach go leor, ciallaíonn an tréimhse réasúnta fhada a théann thart idir an dréacht deireanach a bheith curtha ar fáil don fhoilsitheoir agus saothar a bheith ar sheilfeanna na siopa leabhar (brathann fad na tréimhse seo ní amháin ar an bpróiseas eagarthóireachta agus ar an bpróiseas deartha ach ar rúndiamhra mhargadh na leabhar freisin) go mbíonn an scríbhneoir gafa go hiomlán leis an gcéad togra eile nuair a bhíonn air dul i mbun poiblíochta do shaothar atá díreach foilsithe. Is cuimhin liom, mar shampla, go raibh sé deacair orm agallamh i ndiaidh agallaimh a thabhairt faoi m’úrscéal Aiséirí nuair a bhí mé m’aigne agus mo chroí gafa go hiomlán leis an gcéad shaothair eile, an cnuasach gearrscéalta Gonta.
Ach an oiread le gach rud eile sa saol, tá trá agus taoille dá chuid féin ag baint leis an scríbhneoireacht cruthaitheach. Agus an scríbhneoir ag siúl leis ar an gcosán casta a shníonn ón leathanach bán go dtí an leathanach lán, aithneoidh sé taoillí an mhargaidh agus taoillí a rithim oibre féin.
Tá rud amháin tábhachtach, áfach. Tabhair bronntanas duit féin nuair a bhaineann tú an leathanach lán amach: ceannaigh leabhar nótaí nua. Tá neart leathanach bán le líonadh agat fós.

Eagráin eile den aoibhlag anseo. 

Is scríbhneoir agus comhfhreagraí idirnáisiúnta é Alex. Tá roinnt saothar leis foilsithe ag Cois Life:

 Leabhar fóta-iriseoireachta, Splancanna ó shaol eile (2013)

 Bailiúchán gearrscéalta dar teideal Gonta (2012) 

An t-úrscéal Aiséirí (2011) 

Leabhar neamhfhicsean faoina shaol i mbruachbhaile bocht sa Bhrasaíl. Favela (2009)

An leathanach lán

Aoi-bhlag Alex Hijmans

Writing a work of fiction is one thing. Selling it is quite another, Alex Hijmans writes in the eleventh episode of his guest blog on creative writing.

Tá do scéal curtha ar pháipéar agat agus oiread eagarthóireachta déanta agat air agus is féidir; tá an toradh léite ag duine nó beirt a bhfuil muinín agat as a dtuairim agus bhí a dtuairim fabhrach. Bhí do leathanach bán, anois tá sé lán. Tá sé in am a bhfuil scríofa air a thaispeáint don saol mór.

Más dán nó gearrscéal atá scríofa agat, is fiú go mór an saothar críochnaithe a chur chuig iris liteartha. Ceird ar leith is ea é do chuid scríbhneoireachta a chur faoi bhráid fhoilseacháin liteartha. Bí cinnte go n-oireann do shaothar don fhoilseachán a bhfuil sé ar intinn agat é a chur chuige agus bí cinnte freisin go bhfuil treoracha an fhoilseacháin maidir le saothair neamhchoimisiúnaithe léite agat. Ná bí ag súil le mórán ar feadh an chéad chúpla mí tar éis duit do leanbh a chur sa phost. Ansin, bí ag súil le litir ghairid ina ndiúltaítear do do shaothar.

Gortóidh sé sin. Ach faoin am sin, beidh scéal nó dán eile críochnaithe agat – bíonn tú ag scríobh leat i gcónaí, nach mbíonn? Ceannaigh clúdach agus stampa agus cuir an saothar sin sa phost – chuig an bhfoilseachán céanna más maith leat, nó áit éigin eile.

Is ea is mó scéalta a chuireann tú faoi bhráid irisí liteartha, is mó an líon litreacha diúltaithe a gheobhaidh tú. Ach ná bíodh aon dul amú ort: méadaíonn an seans go nglacfar le scéal de do chuid gach uair a chuireann tú ceann sa phost. Lá breá éigin, gheobhaidh tú litir dhearfach, ag tabhairt le fios duit go mbeidh do shaothar i gcló. Bionn fanacht fhada ann, uaireanta. Chuaigh bliain thart sular chuala mé aon cheo faoi leagan Béarla de ghearrscéal liom a bhí curtha chuig iris aitheanta Bhreataineach agam; nuair a thugadar le fios gur theastaigh uathu é a fhoilsiú, chuaigh bliain eile thart sular chuireadar i gcló é.

Má tá saothar níos faide scríofa agat – úrscéal, dráma nó leabhar neamhfhicsin – beidh sé níos deacra aird irise liteartha a mhealladh, cé go bhfuil foilseacháin ann a fhoilsíonn sleachta gearra as saothair fhada. Cibé ar bith, má theastaíonn uait an saothar iomlán a fheiceáil i gcló, beidh ort dul ar thóir fhoilsitheora leabhair. Má bhíonn cnuasach gearrscéalta nó dánta réidh agat agus ceann nó dhó acu foilsithe in iris liteartha, ba cheart duit an rud céanna a dhéanamh.

Bhí an t-ádh dearg liomsa leis seo; ba é an chaoi gur iarr foilsitheoir (Cois Life) ormsa leabhar a scríobh faoi thréimhse a bhí á caitheamh agam i mbruachbhaile bocht sa Bhrasaíl. Bhí a fhios ag Cois Life go raibh mé sna bólaí sin de bharr colún a bhí agam faoin ábhar céanna ar Foinse ag an am. ‘Favela’ an toradh.
Ní minic, áfach, a tharlaíonn sé go dtéann foilsitheoir ar thóir údair. Fuair mé sin amach nuair a rinne mé iarracht foilsitheoir a aimsiú san Ísiltír do leagan Ísiltírise de mo chnuasach gearrscéalta ‘Gonta’. Tar éis bliana go leith d’iarrachtaí a rinne mé féin agus gníomhaire litríochta, dhiúltaigh gach uile fhoilsitheoir arbh fhiú an saothar a chur faoina mbráid don chnuasach. ‘Scéalta deascríofa iad, ach níl margadh do ghearrscéalta san Ísiltír san am i láthair,’ an freagra a tugadh dúinn arís is arís eile. Tugadh comhairle dom úrscéal a scríobh, agus déanfaidh mé sin a luaithe is a bheith spás i mo sceideal scríbhneoireachta do thogra dá mhéad.

Caidreamh oibre
Agus foilsitheoir aimsithe agat, beidh ort caidreamh oibre dearfach a chothú leis an bhfoireann. Uaireanta bíonn deacrachtaí ag scríbhneoirí glacadh le comhairle agus ceartúcháin, ach táim féin go láidir den tuairim go bhfuil an-tábhacht le péire súl (proifisiúnta) eile chun barr feabhais a chur ar théacs.

Ach ní leis an téacs amháin a bhaineann cinní an fhoilsitheora. Go hiondúil, is é an foilsitheoir a dhéanfaidh cinneadh faoi nithe chomh bunúsacha agus teideal agus clúdach do leabhair. Sampla:’Ni cártaí poist iad seo’ an teideal oibre a bhí agam féin ar mo leabhar grianghrafadóireachta ‘Splancanna ó shaol eile’ ar feadh i bhfad, ach dúirt Cois Life liom nár mhaith leo leabhar le teideal ina raibh diúltú (‘Ní…’) a chur ar an margadh; léirigh fianaise mhargaíochta éigin go gcuireann a leithéid léitheoirí ó dhoras ar leibhéal an fho-chomhfheasa. Léirigh sé sin dom go raibh a gcuid obair bhaile déanta ag Cois Life agus bhí mé sásta glacadh lena gcinneadh, mar a bhí mé sásta glacadh lena gcinntí faoi chlúdaigh mo chuid leabhar freisin. Ceird amháin is ea leabhar a scríobh, ceird eile ar fad is ea é leabhar a dhíol.

Eagráin eile den aoibhlag anseo. 

Is scríbhneoir agus comhfhreagraí idirnáisiúnta é Alex. Tá roinnt saothar leis foilsithe ag Cois Life:

 Leabhar fóta-iriseoireachta, Splancanna ó shaol eile (2013)

 Bailiúchán gearrscéalta dar teideal Gonta (2012) 

An t-úrscéal Aiséirí (2011) 

Leabhar neamhfhicsean faoina shaol i mbruachbhaile bocht sa Bhrasaíl. Favela (2009)

Daideo abú! Daideo le hÁine Ní Ghlinn (Cois Life 2014)

Comhghairdeas linn! Agus le hÁine Ní Ghlinn go háirithe. Fógraíodh ag searmanas i gCultúrlann McAdam Ó Fiaich i Mobil Feirste anocht gur bhuaigh Daideo le hÁine Ní Ghlinn (foilsithe ag Cois Life) Gradam Réics Carló - go bunúsach Leabhar na Bliana do Dhaoine Óga. Insíonn Daideo scéal faoi bhuachaill atá ar a theitheadh óna thuismitheoirí - agus seanduine atá ar a theitheadh óna pháistí. Castar ar a chéile iad ar an traein go Baile Átha Cliath. Éisteann siad le scéalta a cheile. Tuigeann siad a chéile. Cén toradh a bheidh ar an gcairdeas nua seo? Léigh Daideo agus beidh a fhios agat! Buíochas mór do Chlár na Leabhar Gaeilge i bhForas na Gaeilge agus d'Oireachtas na Gaeilge a eagraíonn na gradaim.

Is údar mór-ráchtairte í Áine Ní Ghlinn, a ndíolann a cuid saothar go maith i gcónaí ach bhí núalaíocht ag roinnt le Daideo chomh maith sa mhéid is gurb é an chéad chlosleabhar gairmiúil Gaeilge a scaipeadh go leictreonach i bhfoirm mp3 saor in aisce. Cois Life i dtus cadhnaíochta arís - tapaímid gach deis foilseacháin ilmheáin a dhéanamh! An t-údar féin a rinne an léamh beo drámatúil agus tá an taifeadadh fós le híoscóipeáil ach brú anseo. Tá an leabhar féin le ceannach i gcóip chrua nó i bhfoirm ríomhleabhair (do do kindle, iPad, nó do rogha eile) ach brú anseo - is fiu go mór an taifeadadh a sheinm agus an leabhar os do chomhair.

Is iad na leabhair eile ar an ngearrliosta don ghradam do leabhair do dhaoine óga ná POP!, scríofa ag Caitríona Nic Sheáin, maisithe ag Andrew Whitson agus foilsithe ag An tSnáthaid Mhór; Róbó-Mhadra, scríofa ag Máire Ní Ghallchobhair, maisithe ag Peter Donnelly agus foilsithe ag Leabhar Breac; Uinseann Donn le Tadhg Mac Dhonnagáin, foilsithe ag Futa Fata; agus leabhar eile fós le hÁine Ní Ghlinn - Nílim ag iarraidh dul ar Scoil - foilsithe ag LeabhairCOMHAR.

Bhí leabhar eile de chuid Cois Life i measc na bhfoilseachán san iomaíocht do na gradaim le haghaidh Leabhair na Bliana 2014, leabhar le banúdar eile - Orna Ní Choileáin (an ceadmhach ‘cailínchumhacht’ a lua nó an mbeifí ag cur easpa comhionannais inár leith?). 

Ba é Sciorrann an tAm (Cois Life), bailiúchán gearrscéalta le hOrna Ní Choileáin a bhí san iomaíocht don ghradam do leabhair do dhaoine fásta - Gradam Uí Shúilleabháin. Seo an dara cnuasach gearrscéalta Gaeilge ó údar Canary Wharf. Ba iad na leabhair eile atá ar an ngearrliosta seo ná: Anamlón Bliana (Cló Iar-Chonnacht), sliochtanna as dialann Sheáin Uí Ríordáin, curtha in eagar ag Tadhg Ó Dúshláine; Seal san Aetóip (Cló Iar-Chonnacht), leabhar taistil le Frank Reidy; Aneas(Futa Fata), leabhar faoi bhéaloideas Chorca Dhuibhne le Brenda Ní Shúilleabháin; ; agus Ár Naomhoidhreacht (Foilseacháin Ábhair Spioradálta), cnuasach paidreacha ó Éilis Ní Thiarnaigh.

Congratulations to …. us, actually! Well, very particularly to Áine Ní Ghlinn. At a ceremony in Belfast's arts venue, Cultúrlann McAdam Ó Fiaich tonight it was announced that Áine’s book Daideo (published by Cois Life) has won Gradam Réics Carló - basically Irish language Book of the Year for Young People. Daideo tells the story of a young boy running away from his parents - and an old man running away from his children. They meet on a Dublin-bound train, they listen to each other’s story, they understand each other. What will become of this new friendship? Read Daideo and find out! Were extremely grateful to Clár na Leabhar Gaeilge in Foras na Gaeilge and to Oireachtas na Gaeilge who organise the awards.

Áine, of course, is a best-selling writer, always in demand. Daideo was an innovative project for Áine and Cois Life, being the first professional audiobook in Irish given away free of charge as an mp3.  Cois Life in the vanguard yet again - we always try to make publications available in different platformss and in different media. The author herself recorded the superbly dramatic reading - and the audiobook is still available for download here.  Listening to the recording with the book in front of you is a super way to improve your Irish. The actual book can be bought in paperback or as an ebook (for kindle, iPad or your own choice of device) by clicking here.

The other books on the shortlist for this prize were POP! by Caitríona Nic Sheáin, illustrated by Andrew Whitson (published by An tSnáthaid Mhór); Róbó-Mhadra, by Máire Ní Ghallchobhair, illustrated by Peter Donnelly (Leabhar Breac); Uinseann Donn by Tadhg Mac Dhonnagáin (Futa Fata); and finally yet another book by Áine Ní Ghlinn - Nílim ag iarraidh dul ar Scoil (LeabhairCOMHAR). 

Another Cois Life book was shortlisted for the other ‘Book of the Year’ prize - and it was by another female author - Orna Ní Choileáin (may one say  ‘cailínchumhacht’ or ‘girlpower’ or will we be accused of failing in our duties towards equality?). 

Sciorrann an tAm (Cois Life), is a super collection of short stories by Orna Ní Choileáin and figured on the shortlist for the award for best adult book - Gradam Uí Shúilleabháin. This is the second collection from the author of Canary Wharf. The other shortlisted books were: Anamlón Bliana (Cló Iar-Chonnacht), extracts from the diaries of Seán Ó Ríordáin, edited by Tadhg Ó Dúshláine; Seal san Aetóip (Cló Iar-Chonnacht), a travel book by Frank Reidy; Aneas (Futa Fata), about Kerry folklore by Brenda Ní Shúilleabháin; and Ár Naomhoidhreacht (Foilseacháin Ábhair Spioradálta), a collection of prayers by Éilis Ní Thiarnaigh.

Dúshláin a bhaineann le scríbhneoireacht i nGaeilge

Aoi-bhlag Alex Hijmans

The market for books in Irish is limited – but should a writer worry about sales in the first place? Alex Hijmans asks in the tenth episode of his monthly guest blog on creative writing.

Tháinig ráiteas bliantúil maidir le díolacháin mo chuid leabhar sa ríomhphost an lá faoi dheireadh. Bíonn drogall áirithe ar scríbhneoirí agus foilsitheoirí na Gaeilge figiúirí díolacháin a phlé go poiblí, ach measaim gur fiú sin a dhéanamh anseo toisc gur cheart go mbeadh tuiscint réadúil ar an margadh ag aon duine a bhfuil sé ar intinn aige nó aici tabhairt faoi scríbhneoireacht fhicsin nó neamhfhicsin i nGaeilge. 

Le bliain anuas, díoladh 140 cóip de Splancanna ó shaol eile, leabhar grianghrafadóireachta agus aistí de mo chuid a foilsíodh anuraidh. Sin dhá scór níos lú ná mar a dhíol m’úrscéal Aiséirí, ceithre scór níos lú ná mar a dhíol mo leabhar neamhfhicsin Favela agus céad agus a haon chóip níos lú ná mar a dhíol mo chnuasach gearrscéalta Gonta sa chéad bhliain ar an margadh dóibh. Ní cúis dhíomá é seo dom, áfach, toisc go bhfuil sé faighte amach agam ó na ráitis bhliantúla seo go mbíonn díol réasúnta seasta ar mo chuid leabhar fiú agus cúpla bliain ar an margadh acu. Fiú agus cúig bliana sna siopaí ag Favela, díoladh 34 chóip den saothar sin anuraidh. Agus bhí lúcháir orm a fheiceáil gur díoladh 62 chóip d’ Aiséirí le bliain anuas – a dhá oiread agus a díoladh den leabhar sin an bhliain roimhe.*

Idir 140 cóip (Splancanna ó shaol eile) agus 241 cóip (Gonta) sa chéad bhliain ar an margadh, cúpla scór cóip in aghaidh na bliana ina dhiaidh sin – gach uile sheans go bhfuil daoine ann a gcuirfeadh na figiúirí seo lagmhisneach orthu. Ní chuireann ormsa, áfach. Is mór an méad 241 leabhar: bheadh trioblóid ort iad ar fad a chur i gcúl do chairr. Agus is mór an líon daoine iad 140 léitheoir: líonfá halla pobail leo.

An té a chuireann an dua air nó uirthi féin leabhair a scríobh i nGaeilge, ní mór dó nó di a bheith réadúil faoi chúrsaí. Tá an margadh teoranta – cé nach bhfuil sí baileach chomh teoranta agus a shamhlaigh mé féin, iriseoir soiniciúil, sular thosaigh mé ag fáil na ráiteas bliantúla seo ó Chois Life. Tá léitheoirí ann – agus is dream iontach agus dílis iad. Is iomaí ríomhphost díreach ón gcroí atá faighte agam síos tríd na blianta ó dhaoine nach bhfuil aon aithne agam orthu, is minic a ghealann tuít gan choinne ina moltar ceann de mo chuid leabhar mo lá, bhí idir ionadh agus lúcháir orm nuair a chuir grúpa léitheoireachta in oirdheisceart na tíre grianghraf chugam ina raibh cóip de Favela ina ghlac ag gach ball den chumann. An t-aiseolas dearfach seo nach bhfuil coitianta in aon chor i saol na hiriseoireachta ach a bhaineann go dlúth, is léir, le scríbhneoireacht leabhar, éascaíonn sé saol an údair a mbíonn a fhios aige nach ndíolfar ach cúpla céad cóip dá chuid saothar. 

Ar scáth a chéile a mhaireann an scríbhneoir agus an léitheoir Gaeilge. ‘Murach do leithéidse, ní bheadh aon rud le léamh ag mo leithéidse,’ a dúirt léitheoir as oirthear na tíre liom tráth. Sin í an fhírinne ghlan ar ndóigh – cé go bhfuil súil agam nach gceannaíonn éinne mo chuid leabhar díreach toisc gur leabhair Ghaeilge iad.

Tugaim faoi deara, ar athléamh na míre seo dom, nach bhfuil freagra tugtha agam ar an gceist úd a chuirtear orm ar a laghad sé chéad agus a seachtó seacht míle uair gach babtha a thugaim camchuairt phoiblíochta timpeall na hÉireann do shaothar nua: ‘Cén fáth gur i nGaeilge a scríobhann tú do chuid leabhair?’ Is dócha nár rith sé liom an cheist sin a fhreagairt go dtí anois toisc nach ceist domsa í in aon chor. Scríobhaim ficsean agus neamhfhicsean i nGaeilge (agus i dteangacha eile) toisc go bhfuil scéal le hinsint agam, sin uile. Agus sin go deimhin an t-aon chúis amháin gur cheart do scríbhneoir ar bith dul i mbun pinn. Má ardaíonn an scríbhneoireacht féin do chroí agus d’anam, má bhíonn tú cinnte go gcomhlíonann an saothar críochnaithe do chuid spriocanna féin, cén fáth a mbeifeá buartha faoi fhigiúirí díolacháin?

Dúshláin eile

Bíonn ar an scríbhneoir Gaeilge aghaidh a thabhairt ar dhúshláin eile, dúshláin a bhaineann leis an teanga féin. Seo achoimre ar chuid acu.

Canúint nó caighdeán?

Is minic a bhíonn ceist na gcanúintí ina céasadh do scríbhneoirí – ach ní gá. Cloíonn formhór na bhfoilsitheoirí Gaeilge leis an gCaighdeán agus – dar liomsa – is maith sin. ‘Gaeilge na leabhar’ a thugtar ar an gCaighdeán sa Ghaeltacht go fiodmhagúil ach is maith ann í, óir cinntíonn sí gur féidir le léitheoirí ó cheann ceann na tíre an leabhar céanna a léamh gan stró. Mar sin féin, tá spás san fhicsean do na canúintí: sa chaint. Ní hé sin le rá go bhfuil sé inmholta do chuid carachtar a chur ag spalpadh leaganacha cainte réigiúnda gan srian – bíonn blas ar an mbeagán. 

Téarmaíocht

Luath nó mall, agus an scríbhneoir Gaeilge i mbun pinn, tiocfaidh ceist théarmaíochta éigin aníos. Ar ndóigh is iomaí áis, idir fhoclóirí agus shuíomhanna idirlín, atá ar fáil sa lá atá inniu ann – ach is í bun agus barr na ceiste ná: an dtuigfidh an léitheoir é? San fhicsean ach go háirithe, más féidir téarmaíocht theibi nach bhfuil cleachtadh ag léitheoirí uirthi a sheachaint is amhlaidh is fearr é; muna bhfuil an dara rogha ann, bíodh an téarma nuachumtha soiléir ón gcomhthéacs.

Léigh an téacs amach os ard

Léim rud ar bith a scríobhaim i nGaeilge amach os ard. Éascaíonn glórtha an bhogearra Ghostreader mo shaol i gcás mo chuid scríbhneoireachta i mBéarla agus in Ísiltíris, ach is baolach nach bhfuil bogearra sásúil ‘téacs-go-caint’ ar fáil don Ghaeilge fós (má bhíonn, cuirigí ar an eolas mé!) Is é an chaoi ná go mbíonn an chluas níos níos éifeachtaí ná an tsúil sa chuid dheireanach den phróiseas eagarthóireachta, nuair a chaithfear botúin ghramadaí, comhréire agus litrithe a aimsiú.

Cabhair

Má bhíonn ceist theanga agat nach féidir leat féin a fhreagairt – bíodh téarmaíocht, gramadach nó leagan cainte i gceist – ná bíodh leisce ort cabhair a lorg ó chainteoir a measann tú go mbeadh an freagra sin aige nó aici. Níl aon náire ag baint le cúnamh a iarraidh. Bíonn mo chairde féin á gcéasadh agam nach mór go laethúil – ní amháin mo chairde Gael ach cainteoirí Ísiltírise agus Béarla chomh maith. Agus ní drochrud é in aon chor go mbeadh do chairde ar an eolas go bhfuil togra litríochta idir lámha agat: gach seans go ndíolfaidh tú cúpla cóip sa bhreis nuair a fhoilseofar é!

* Cruachóipeanna amháin atá san áireamh sna figiúirí atá luaite agam sa bhlag seo; níl briseadh síos de réir saothair ar fáil do dhíolacháin na ríomhleabhar.

Eagráin eile den aoibhlag anseo. 

Is scríbhneoir agus comhfhreagraí idirnáisiúnta é Alex. Tá roinnt saothar leis foilsithe ag Cois Life:

 Leabhar fóta-iriseoireachta, Splancanna ó shaol eile (2013)

 Bailiúchán gearrscéalta dar teideal Gonta (2012)

An t-úrscéal Aiséirí (2011)

Leabhar neamhfhicsean faoina shaol i mbruachbhaile bocht sa Bhrasaíl. Favela (2009)

Seoladh Ár dTéarmaí Féin agus Téarmaíocht Ghaeilge na hAthbheochana / Launch of Ár dTéarmaí Féin and Téarmaíocht Ghaeilge na hAthbheochana

An Dr Conchúr Mag Eacháin agus an tOll Ruairí Ó hUiginn

Oíche stairiúil a bhí ann Déardaoin 2 Deireadh Fómhair 2014 sa mhéid is gur seoladh ní hamháin leabhar tábhachtach amháin ar théarmeolaíocht na Gaeilge ach dhá leabhar ar an ábhar seo. Bhailigh thart ar céad duine i láthair sa Halla Mór i bhForas na Gaeilge, Cearnóg Mhuirfean le héisteacht leis an Ollamh Ruairí Ó hUiginn, Ollamh le Nua-Ghaeilge in Ollscoil na hÉireann, Maigh Nuad,  labhairt faoin dá leabhar agus iad a sheoladh go hoifigiúil. 

An dá leabhar a bhí i gceist ar ndóigh ná Ár dTéarmaí Féin le Fidelma Ní Ghallchobhair, iar-Phríomh-Théarmeolaí i bhForas na Gaeilge leis an gCoiste Téarmaíochta agus Téarmaíocht Ghaeilge na hAthbheochana le Conchúr Mag Eacháin a rinne taighde iar-dhochtúireachta in Ollscoil na hÉireann, BÁC agus atá ag obair in Fiontar, Ollscoil Chathair Bhaile Átha Cliath faoi láthair. Bhí an t-aos léinn agus saineolaithe idirnáisiúnta téarmaíochta ón bPortaingéil, ón nDanmhairg agus eile i láthair agus aon duine ar spéis leis nó léi focail - ina measc roinnt de scríbhneoirí móra ár linne. 

Is féidir an dá leabhar a cheannach ach brú anseo.

Beirt údar théarmeolaíocha!

Thursday the 2nd of October 2014 was quite an historic night in that not one but two important books on terminology in the Irish language were launched. Around a hundred people gathered in the Great Hall in Foras na Gaeilge on Merrion Square to hear Prof. Ruairí Ó hUiginn, Professor of Modern Irish at the National University, Maynooth, speak about the two books and officially launch them. 
The two books were, of course, Ár dTéarmaí Féin by Fidelma Ní Ghallchobhair, former Chief Terminologist in Foras na Gaelge with the Coiste Téarmaíochta (Terminology Committee) and Téarmaíocht Ghaeilge na hAthbheochana by  Conchúr Mag Eacháin who conducted post-doctoral research in the National University of Ireland, Dublin and is now working with Fiontar in DCU. Irish academic life and international terminology experts from countries such as Portugal, Denmark etc were in attendance as were all those interested in words - including many of Irelands foremost authors.

Both books are available for purchase here.

Fidelma Ní Ghallchobhair agus í ag labhairt ag an seoladh

Ruairí Ó hUiginn, Ollamh le Seán Mac Mathúna, Údar

 

'An Colm Bán' le Liam Ó Muirthile - rogha maith do chlub leabhar!

Tá áthas orainn gur roghnaíodh An Colm Bán do chlub leabhar Aonad na Gaeilge sa Choimisiún!

Phostáil by An Coimisiún Eorpach - Aistriúchán Gaeilge.

Is cinnte go spreagfaidh sé plé spéisiúil do bhaill an chlub. Féach míreanna ó léirmheasanna ar an leabhar iontach seo:

‘Situated in Paris and straddling two historical periods, the early-1900s and the early 21st century, Ó Muirthile has gone in search of a real and engaging narrative about a woman (Nóra Buckley) who loves to dance... Ó Muirthile has walked the tightrope between the known and the unknown that fashions great fiction. In doing so, he has achieved what many people had deemed impossible; he has re-located the Irish language and its people back in the cultural fulcrum of the European imaginary once more... a novel of the highest order.’ - Micheál Ó hAodha, The Irish Times 11 April, 2014. Read the full review here.

'Ó Muirthile successfully conveys Elizabeth Bowen’s world and style in Irish, the ambience of Paris and the folklore of West Cork. ‘Banríon an Tobair’ (the queen of the well’) is a beautiful folktale that can be read alone, as can many of the chapters in An Colm Bán – so much so that for the first few chapters I wondered whether this was a collection of stand-alone essays, memoirs and stories. Once Nora entered, the novel tensed, but I did look forward to suspending the suspense of the storyline so that I could, unhindered, enjoy Ó Muirthile’s poetic prose and rich contemporary vocabulary with help from Foclóir Uí Dhónaill.' - Caitríona MacKernan in Books Ireland, September/October issue. Read the full review here.

Labhraíonn an t-údar féin faoin leabhar anseo.

Tá An Colm Bán le fáil sna siopaí agus ar líne.
Praghas: €14 (bog) €20 (crua)

Féach teidil eile le Liam Ó Muirthile anseo.